Idokorri, Illon eta Leire mendilerroa: Sistema menditsu hauek Erromantzatuko bailararen iparraldeko eta hegoaldeko mugak dira. Hainbat babes-eremuren barruan daude, hala nola Zaraitzu ibaiko KBEa (Kontserbazio Bereziko Eremuak), Leire mendilerroa-Arbaiungoa, Illongo mendilerroa -Foz de Burguikoa, edo Ugarra mendilerrokoa, zeinaren barruan baitago Ugarrongo arroila.

Zaraitzu ibaia: Otsagabian jaiotzen da, Anduña eta Zatoia elkartzen diren tokian, eta Zaraitzu, Nabaskoze eta Erromantzatuko ibarretatik igarotzen da 52Km-tan Irati ibaiarekin bat egiteko. Arbaiun eta Aspurzeko arroilak zeharkatzen ditu, historian zehar ezaguna, 1812an Espoz y Minak segada batean frantsesak garaitu baitzituen. Bertako uretan bi ibai- muskuilu mota interesgarri bizi dira: Littoralis Potomida eta Unio Mancus. 2003an KBE izendatu zuten, Mendiko zatia, eta 2006an Mediterraneokoa.

Arbaiungo arroila: “Almadiazainen lana zailtasunez eta arriskuz beteta dago. Zailtasun handienak Arbaiungo arroilan aurkitzen dira. Horretarako, seinale bat dute, zenbat ur behar duten adierazten diena.” — Leoncio Urabayen, 1931

6km-tik gorako luzera eta 385 m-ko altuera duen harribitxi naturalistikoa da, 600m-ko zabalera izatera iristen dena. 1.167 Ha-ko azalera du, eta hura babesteko KBE izendatu zuten 2004an, eta HBBE 1987an.

XIX. mendearen erdialdean almadien pasabidea hobetzeko lanak egin ziren. 1928an Arroilako iturri bateko ura 11 kM-ko hodi baten bidez bideratu zen. Hodi horrek Usun, Domeñu, Arbontze eta Irunberrira eramaten du ura.

Ugarrongo arroila: Areta ibaiak zulatu du kareharrietan eta hareharrietan. Erabilerarako eta kontserbatzeko Ugarrako mendilerroa KBEaren barruan dago,. KBEaren erdia baino gehiago Erromantzatuko bailararen barruan dago.

Zona horretako klima, mediterraneo hezea da, nahiz eta Arbaiungo arroilaren barruan aldaketa asko agertzen diren orientazioaren, eguzkitan egotearen, ibaiaren altueraren… arabera. Horrek, geologia eta geomorfologia anitzarekin batera, landare-formazio ugari sortzen ditu, eta horietan erkametza (Quercus faginea) edo karraska-koskoxa (Quercus coccifera) da nagusi.

Hezeguneetan ohikoagoak diren beste espezie batzuk ere agertzen dira, hala nola pagoa (fagus Sylvatica) edo hosto zabaleko lizarra (Fraxinus excelsior). Honako hauek ere aipa daitezke: albar pinuak (Pinus sylvestris), hurritzak (Corylus avellana), serbalak (Sorbus aucuparia), hagina (Taxus baccata), gorostia (Ilex aquifolium), ezkiak (Tillia platyphyllos), sahatsak (Salix), astigarrak (Hacer negundo), gurbitzak (Arbutus unedo).